دکتر هرمز شمس: مهاجرت بهترین چشم پزشکان ایرانی به امریکا

مصاحبه و تنظیم: بنفشه پورناجی

دکتر هرمز شمس، متخصص چشم پزشکی و فرزند پروفسور محمد قلی شمس گفت: 9 نفر از بهترین چشم پزشکان بیمارستان فارابی به امریکا مهاجرت کرده اند و در اکثر استان های امریکا مشغول به کارند که فقدان این افراد در کشور جای تاسف دارد.

 وی در مصاحبه با بنفشه پورناجی در حاشیه مراسم جشن 173 سالگی دارالفنون و ۹۰ سالگی دانشگاه تهران با اعلام این خبر افزود: ایران همیشه چشم پزشکان بسیار خوبی داشته است و به همین دلیل وقتی این افراد به امریکا مهاجرت می کنند، آنها  به راحتی چشم پزشکان ما را قبول می کنند و چشم پزشکان ایرانی حتی در بهترین دانشگاه های امریکا مانند UCLA مشغول به فعالیت هستند.

دکتر شمس با ابراز خرسندی از برپایی مراسم  جشن 173 سالگی دارالفنون و ۹۰ سالگی دانشگاه تهران خاطر نشان ساخت: این مراسم یادبودی از گذشته های چشم پزشکی ایران بود؛ اما نکته ای که فراموش شد در مورد آن صحبت شود، مربوط به قدمت علم چشم پزشکی و اینکه این رشته  بسیار قدیمی تر از دارلفنون و دانشگاه تهران بوده است.

دانشگاه جندی شاپورکه به تایید یونسکو قدیمی ترین دانشگاه جهان و مربوط به دوران ساسانیان است.(1750 سال پیش) امروزه بقایای این دانشگاه اطراف دزفول است.

وی با یادآوری اینکه  چشم پزشکی در بین النهرین و شوش و خیلی قبل تر از مصر و یونان قدمت داشته و بر اساس اسناد موجود بین النهرین خاستگاه علم چشم پزشکی  در دنیا بوده است، گفت: دانشگاه جندی شاپور که در قرن سوم میلادی و در زمان داریوش دوم تاسیس شد، سرآغازی برای پیدایش رشته چشم پزشکی بوده است.

دکتر شمس ادامه داد: در دانشگاه جندی شاپور چشم پزشکان مشهوری به فعالیت مشغول بودند که بعدها  به عراق و به ویژه به بغداد رفتند. اغلب اعضای خانواده «بختی شو» به مدت 250سال چشم پزشک بودند. خانواده «ماسویه» نیز چشم پزشک بودند و  در حقیقت اولین کتاب چشم پزشکی را ماسویه نوشت.در واقع تاریخ چشم پزشکی ایران بسیار قدیمی تر از دوران دارالفنون است.

وی در بخش دیگری از سخنان خود یادآور شد: پدر بزرگم «لسان الحکما» در دارلفنون تحصیل کرده و دوره چشم پزشکی را زیر نظر دکتر «راتول» که به ایران آمده بود  به مدت دو سال گذراند؛ اما چون آموزشی که برای چشم پزشکی در آن زمان (زمان ناصر الدین شاه) در ایران می دادند، کافی نبود به پیشنهاد پروفسور «کتوفسکی» که در آن زمان به ایران آمده بود به فرانسه رفت و دوباره شروع به تحصیل در رشته پزشکی کرد و مدتی هم در بیمارستان گالزفسکی فرانسه کار می کرد.

دکتر شمس افزود: اما لسان الحکما در زمانی که برادرش شهاب الدوله وزیر علوم دوران قاجاریه بود به ایران برگشت و کرسی چشم پزشکی را ایجاد کرد و خود وی رییس این کرسی شد. در زمانی افتتاح بیمارستان های وزیری و سینا و حتی دانشگاه تهران ایشان در قید حیات بود و بعدا فوت کرد.

وی با یادآوری اینکه پدرش، پروفسور محمد قلی شمس که در لیون فرانسه تحصیل می کرد، هم مدتی در دارالفنون مشغول به تحصیل بوده، خاطر نشان ساخت:  پدرم برای ادامه تحصیلات به لیون فرانسه رفت و پروفسور اگرگاسیون و در پاریس مشغول به کار شد.

پروفسور محمد قلی شمس- پدر چشم پزشکی نوین ایران

• بازگشت پروفسور محمد قلی شمس به ایران برای درمان چشم رضا شاه

دکتر هرمز شمس در مورد بازگشت پدرش به ایران گفت: به دعوت وزیر علوم وقت، پروفسور محمد قلی شمس به ایران برگشت. در آن زمان رضا شاه به بیماریUveitis یا التهاب لایه میانی چشم مبتلا بود. در آن زمان تقریبا ۵۰ درصد مردم به دلیل تراخم نابینا بودند. از سازمان بهداشت جهانی و دکترای اتریشی دعوت به همکاری شده بود. پدرم به جنوب کشور رفت و متوجه شد، بیماری تراخم درآنجا بیداد می کند و اینکه  به حضور او در ایران بیشتر احتیاج است. بنابراین در ایران ماند و شروع به کار کرد.

• تاسیس بیمارستان فارابی

وی در ادامه گفت: پروفسور محمد قلی شمس خیلی فعالانه می خواست تا بیمارستان فارابی تاسیس شود. هدف وی مبارزه با تراخم بود و از طرف حکومت قول های مساعدی به وی داده شد. پروفسور محمد قلی شمس مبارزه با تراخم را در جنوب ایران شروع کرد. قسمت چشم پزشکی دانشکده پزشکی را نیز راه اندازی و شروع به دانشجو گرفتن و تربیت آنان کرد. این دانشجویان پس از چندین سال فعالیت در بیمارستان فارابی اکثرشان به شهرستان ها می رفتند. چون در آن زمان شهرستان ها هنوز مرکز چشم پزشکی نداشتند . از شیراز، اصفهان، اهواز و مشهد برای تحصیل به بیمارستان فارابی می آمدند و وقتی به دوران دانشیاری می رسیدند برای تشکیل دانشکده های پزشکی و چشم پزشکی به شهرهای خودشان می رفتند.

معاینه چشم برای شناسایی مبتلایان به تراخم

دکتر هرمز شمس در مورد کمک های حکومتی برای ریشه کنی تراخم در ایران اظهار داشت: برای درمان تراخم در شوشتر حکومت و به ویژه دربار کمک زیادی کردند؛ چون ریشه کنی تراخم نیازمند تغییر در سیستم سنتی دفع فضولات انسانی بود . فضولاتی که در جوی های رو باز رها می شد. بستن روی جوی ها و ایجاد توالت های بهداشتی جدید کمک فراوانی به کنترل تراخم کرد که بدون کمک دولت این تغییرات امکانپذیر نبود.

وی در مورد رابطه پدرش و رضا شاه گفت: با وجود اختلاف نظرهایی که پدرم با رضا شاه در زمینه سیاسی داشت و حتی یکبار با رضا شاه شروع به بحث کردن کرد تاجایی که رابطه شان بعد از یکی دو سال  بهم خورد، اما رضا شاه به پدرم بد نکرد و  همواره وی را تشویق می کرد که استاد دانشگاه تهران باشد.

#بیمارستان- فارابی

#پروفسور- محمد- قلی- شمس

#لسان- الحکما

# دکتر- هرمز- شمس

#جشن- ۱۷3سالگی- دارالفنون- و- ۹۰سالگی- دانشگاه- تهران

#مهاجرت-پزشکان

#بنفشه-پورناجی