رادیولوژی مداخله ای علمی است که سال ها پیش با هدف همگام سازی علم رادیولوژی در ایران با سایر کشورهای پیشرفته دنیا پایه گذاری شد. در این شیوه تشخیصی و درمانی از روش های تصویربرداری مثل سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI و آنژیوگرافی و روش های نوین درمانی به منظور دقت بیشتر و عوارض کمتر در درمان بیماران کمک گرفته می شود. در گذشته علم رادیولوژی تنها تشخیصی بود؛ اما با پیدایش رادیولوژی مداخله ای رادیولوژیست ها همگام با سایر رشته های پزشکی هم به تشخیص و هم به درمان بیماران کمک می کنند. امروزه بسیاری از اعمال جراحی سنگین در گذشته با كمك رادیولوژی مداخله ای با روش های کم تهاجمی و با عوارض کمتر جایگزین شده است. برای مثال در گذشته جراحان ناچار بودند، برای نمونه برداری از توده ها ، بیمار را جراحی باز کنند که این عمل بعضا بسیار زمانبر، پر هزینه و دارای عوارض بود. در حال حاضر با یک سوزن و ظرف چند دقیقه به صورت سرپایی این اعمال قابل انجام است.
دکتر علیرضا ابریشمی، متخصص رادیولوژی، فلوشیپ رادیولوژی مداخله ای و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد کاربردهای رادیولوژی مداخله ای می گوید: از رادیولوژی مداخله ای به منظور اقدامات تشخیصی مانند انواع نمونه برداری های توده های خوش خیم و بدخیم در بدن با دقت بالا و عوارض بسیارکم و به صوت سرپایی می توان استفاده كرد.
همچنین با توجه به پیشرفتی که امروزه در علوم سرطان شناسی پیدا شده از نمونه گرفته شده می توان در زمینه تشخیص بافتی و تعیین روش درمانی بیماران کمک گرفت. برای مثال تشخیص اینکه سلول های سرطانی بیمار به کدام یک از داروهای شیمی درمانی حساس است به کمک آزمایش های تکمیلی روی نمونه گرفته شده از بیمار قابل انجام است. در زمینه درمان انواع سرطان ها هم رادیولوژی مداخله ای نقش برجسته ای را ایفا می کند. برای مثال در افرادی که دچار درگیری کبدی به دنبال سرطان هستند با استفاده از روش های نوین رادیولوژی مداخله ای می توان به صورت محدود و موضعی داروهای ضد سرطان را با دوز بالا به طور مستقیم برای درمان تومورها تزریق و از انتشار داروی شیمی درمانی در کل بدن بیمار با دوز بالا پرهیز کرد و عوارض شیمی درمانی را کاهش داد. همچنین می توان با استفاده از روش های جدید درمانی با ایجاد تغییر دما (مایکرویو یا کرایو) از طریق ایجاد گرما یا سرمای شدید در تومور، سلول های سرطانی را در ریه یا کبد و یا سایر قسمت های بدن به صورت موضعی از بین برد و نیاز بیماران را به جراحی های سنگین و شیمی درمانی را کاهش داد.
از سوی دیگر در بسیاری از بیماران مراجعه کننده به اورژانس به خصوص بیماران تصادفی از همان لحظه ورود به اورژانس روش های تشخیص و درمانی وابسته به رادیولوژی و رادیولوژی مداخله ای تعیین کننده است. برای مثال به منظور بررسی اینکه آیا بیمار آسیب مغزی دیده یا نه پزشک برای بیمار درخواست سی تی اسکن و همچنین برای بررسی شکستگی در اندام ها درخواست تصویربرداری از قسمت های مختلف بدن را می کند. رادیولوژی مداخله ای به بیماران اورژانسی و تصادفی که دچار خونریزی داخلی شده اند و یا بیمارانی که دارای توده های خونریزی دهنده و ناهنجاری های عروقی هستند با استفاده از شیوه ای از رادیولوژی مداخله ای که به آن آمبولیزیشن اطلاق می شود، کمک می کند. همچنین به منظور بررسی میزان پاسخ بیماران از تصویربرداری دوره ای برای بررسی اثر بخشی بسیاری از اقدامات درمانی استفاده می شود.
رادیولوژی مداخله ای به عنوان یک روش درمانی در بیماران غیر سرطانی مانند بیمارانی که تحت اقدامات جراحی مختلف قرار گرفته اند و دچار عوارض بعد از عمل مانند آبسه های شکمی، خونریزی و … شده اند، کاربرد دارد.
رادیولوژی مداخله با استفاده از انواع روش ها می تواند در زمینه درمان واریس و ناهنجاری های عروقی در بیماران كمك كننده باشد. از سوی دیگر می تواند با هدف تخلیه تجمع مایع داخل شکم یا ریه در بیماران دارای بیماری های مزمن با استفاده از لوله گذاری تحت هدایت رادیولوژی، بهتر و دقیق تر به بیماران كمك كند. در زمینه تیرویید با استفاده از سونوگرافی می توان، گره های تیرویید را با دقت بسیار بالا بررسی کرد.
درگذشته بیماران با لمس معاینه می شدند که روش دقیقی نبود؛ اما امروزه با استفاده از دستگاه های بسیار پیشرفته سونوگرافی می توان گره های تیرویید را به خوبی بررسی، دسته بندی و میزان مشکوک بودن گره برای بدخیمی را تعیین کرد.
در اکثر اوقات برای اطمینان از اینکه ضایعه سرطانی هست یا خیر می توانیم از آن گره با هدایت سونوگرافی نمونه برداری انجام دهیم و براساس جواب بافت شناسی در مورد بیمار تصمیم گیری کنیم و ببینیم آیا باید جراحی برای بیمار صورت بگیرد یا اینکه بیمار تنها نیاز به پیگیری دارد.
در گذشته بسیاری از بیماران با گره های خوشخیم و بدخیم تیرویید جراحی می شدند. اما امروزه رادیولوژی مداخله ای بدون نیاز به جراحی و بیهوشی و درآوردن کامل تیروئید، با استفاده از RF گره های تیروئید را می سوزاند که علاوه بر سهولت روش جدید برای بیمار، پس از جراحی از نظری زیبایی نیز محل عمل بیمار قابل تشخیص نخواهد بود. در زمینه سرطان پستان هم این روش برای تصویربرداری و نمونه برداری از پستان و علامت گذاری تومور بسیار کارآمد است. زمانی که شک به سرطان پستان ایجاد می شود، می بایست پیش از جراحی و تحت راهنمای سونوگرافی یا ماموگرافی نمونه برداری از توده مشکوک انجام و داخل توده علامت گذاری شود؛ سپس بیمار برای پیگیری یا شیمی درمانی یا جراحی به پزشک معالج خود ارجاع می شود. تراشیدن توده های پستان و خروج آنها از یک شکاف کوچک چند میلیمتری به جای اعمال جراحی باز از دیگر شیوه های رادیولوژی مداخله ایست. از دیگر مزیت های این شیوه از رادیولوژی کمک به کاهش یا از بین بردن درد بیمارانی است که به علت افزایش سن یا ابتلا به سرطان دچار دردهای مزمن و شدید بدون پاسخ به درمان به مسکن شده و یا ناگزیر از داروهای مسکن قوی استفاده می کنند. روش های نوین رادیولوژی مداخله ای برای کمک به این افراد می تواند، جایگزین مصرف دارو شده، درد آنان را کاهش یا تسکین دهد.
همچنین از روش های جدید این حوزه می توان به كمك به کاهش درد در بیماران دچار آرتروز زانو به کمک روش های جدید آنژیوگرافی و امبولیزاسیون و یا کاهش دردهای مزمن کمری با تزریق تحت هدایت رادیولوژی اشاره کرد. بستن رگ اشتها در بیماران مبتلا به چاقی بدون نیاز به جراحی، بستن رگ های خونریزی دهنده در بیماران دچار توده های خوشخیم کلیوی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، آمبولیزاسیون فیبروهای رحمی و خروج لخته خون در صورت مراجعه به هنگام به مراکز درمانی در مبتلایان به سکته مغزی با هدف جلوگیری از آسیب های مغزی مانند فلج شدن و بستن اتساع های غیر طبیعی رگهای مغزی یا سایر قسمتهای بدن از دیگر حوزه هایی است که طی سال های اخیر رادیولوژی مداخله ای در آن ورود کرده است.