«گوش دادن فعال » یا (Active listening) یک مهارت اساسی  است که  موجب ارتباط و تعامل بهتر بین انسان ها در روابط فردی و اجتماعی شان می شود.  به عبارتی شنیدن تنها کافی نیست؛ شنونده فعال  بودن یک مهارت حرفه‌ای و ضروری است که در تمام جنبه‌های زندگی تأثیر دارد.  چه در محیط کار، چه در روابط خانوادگی و چه در دوستی‌ها، توانایی اینکه فرد مقابل احساس کند، شنیده و درک شده است، یک مزیت رقابتی قدرتمند محسوب می‌شود.

در این مقاله با تعریف شنونده فعال، مهارت‌های اصلی گوش‌دادن فعال و تأثیرات آن بر موفقیت فردی و حرفه‌ای آشنا می‌شوید.

شنونده فعال کیست؟

شنونده فعال فردی است که هنگام گفت‌وگو با تمرکز، توجه کامل و بدون قضاوت به سخنان طرف مقابل گوش می‌دهد. این مهارت فراتر از شنیدن کلمات است؛ شامل درک پیام‌های پنهان، توجه به احساسات، زبان بدن و پاسخ‌دهی آگاهانه و بدون پیش‌داوری می‌شود.

اصطلاح گوش‌دادن فعال نخستین‌بار توسط کارل راجرز و ریچارد فارسون در سال ۱۹۵۷ معرفی شد و امروز یکی از مهم‌ترین مهارت‌های ارتباطی در محیط‌های کاری و اجتماعی است.

چرا تبدیل شدن به شنونده فعال مهم است؟

تحقیقات نشان می‌دهد که شنونده فعال بودن می‌تواند:

• اعتماد ایجاد کند

• روابط را بهبود دهد

• سوءتفاهم‌ها را کاهش دهد

• کیفیت ارتباطات کاری را افزایش دهد

• حتی در کسب و کار و فروش باعث رشد فروش تا ۱۲۰ درصد  شود

اگر می‌خواهید ارتباطات کاری و شخصی خود را ارتقا دهید، باید مهارت‌های گوش‌دادن فعال را یاد بگیرید.

۷ مهارت ضروری برای تبدیل شدن به یک شنونده فعال

۱. حضور کامل و توجه واقعی

برای شنونده فعال بودن باید در لحظه حاضر باشید.
دور کردن حواس‌پرتی‌ها مانند گوشی، نوتیفیکیشن‌ها و ایمیل‌ها اولین قدم است.
به یاد داشته باشید در صورتی که ذهن شما جای دیگری باشد، فرد مقابل به‌سرعت متوجه می‌شود .

حضور کامل = احترام + درک بهتر موضوع

۲. توجه به نشانه‌های غیرکلامی

یک شنونده فعال فقط به کلمات توجه نمی‌کرده، زبان بدن مخاطب   را نیز مورد توجه قرار می دهد. 
زبان بدن شامل موارد زیر است:

• حالت نشستن

• تماس چشمی

• لحن و سرعت صحبت

• حرکات دست

گاهی پیام اصلی از طریق همین نشانه‌ها منتقل می‌شود.

۳. پرسیدن سؤال‌های باز و عمیق

اگر می‌خواهید به‌عنوان یک شنونده فعال شناخته شوید، باید سؤال‌هایی بپرسید که گفت‌وگو را بازتر کند.

نمونه سؤال باز:

• «چه چیزی را دوست دارید در این پروژه تغییر دهیم؟»

• «چطور فکر می‌کنید به ضرب‌الاجل برسیم؟»

این نوع پرسش‌ها باعث می‌شود گوینده خود را بهتر توضیح دهد.

۴. گوش دادن برای فهمیدن، نه برای جواب دادن

بسیاری از افراد هنگام شنیدن در ذهن خود مشغول ساختن پاسخ هستند. اما شنونده فعال ابتدا می‌فهمد، سپس پاسخ می‌دهد.

یک توصیه: در جلسات یا مکالمات رودر رو  ابتدا اجازه دهید، فرد مقابل کامل صحبت کند و سپس واکنش نشان دهید.

۵. حذف قضاوت و پیش‌داوری

برای اینکه یک شنونده فعال خوب باشید:

• قضاوت نکنید

• با لحن یا زبان بدن انتقادآمیز برخورد نکنید

• پرسش‌هایی مانند «چرا این کار را کردی؟» را با احتیاط مطرح کنید

قضاوت‌گری باعث می‌شود، فرد مقابل احساس ناامنی کرده، کمتر صحبت کند.

۶. بازتاب احساسات گوینده

یکی از رفتارهای مهم شنونده فعال، هم‌تراز کردن لحن و انرژی با گوینده است. اگر فرد هیجان‌زده، ناراحت یا ناامید است با لحن مناسب و همدلانه پاسخ دهید. این هم‌ترازی باعث ایجاد اعتماد و صمیمیت می‌شود.

۷. خلاصه‌سازی، بازگویی و درخواست شفاف‌سازی

در پایان مکالمه احساسات و نکات بیان شده را به زبان خود بازگو کنید:

• «اگر درست فهمیدم، شما…»

• «بنابراین نکته اصلی این است که…»

در جلسات کاری بهتر است یک ایمیل خلاصه نیز ارسال شود تا هیچ سوءتفاهمی باقی نماند.

جمع‌بندی

اگر می‌خواهید در کار موفق‌تر شوید، روابط بهتر بسازید و از سوءتفاهم‌ها دور بمانید، کافی است مهارت‌های شنونده فعال بودن را تقویت کنید.

شنونده فعال بودن فقط شنیدن نیست؛ هنر فهمیدن، همدلی و برقراری ارتباط مؤثر است.

امروز یکی از این مهارت‌ها را در یک مکالمه امتحان کنید و تأثیر آن را ببینید.

منبع:

/https://www.forbes.com/sites/rachelwells/2023/09/04/active-listening-skills-what-they-are-and-why-theyre-important

سردبیری: بنفشه  پورناجی

ترجمه، تهیه و تنظیم: گروه رسانه ای پیام سازان

پرسش و پاسخ:

1- پرسش: شنونده فعال دقیقاً چه کسی است و چه تفاوتی با شنیدن معمولی دارد؟

پاسخ:

شنونده فعال کسی است که با تمرکز کامل، بدون قضاوت و با توجه به زبان بدن و احساسات، به سخنان فرد مقابل گوش می‌دهد. برخلاف شنیدن معمولی که فقط دریافت صداست، شنونده فعال تلاش می‌کند، پیام واقعی، نیازها و احساسات پنهان گوینده را درک کند و سپس با بازخورد مناسب پاسخ دهد.

2-پرسش: مهم‌ترین مهارت‌های موردنیاز برای تبدیل شدن به یک شنونده فعال چیست؟

پاسخ:

برای تبدیل شدن به یک شنونده فعال باید مهارت‌هایی مانند حضور کامل در مکالمه، توجه به نشانه‌های غیرکلامی، پرسیدن پرسش‌های باز، گوش دادن برای فهمیدن نه پاسخ دادن،  قضاوت نکردن، بازتاب احساسات و خلاصه‌سازی نکات اصلی را تمرین کرد. این مهارت‌ها باعث افزایش اعتماد، کاهش سوءتفاهم و بهبود روابط کاری و شخصی می‌شوند.

3-پرسش: چرا شنونده فعال بودن در محیط کار اهمیت ویژه‌ای دارد؟

پاسخ: