به مناسبت روز پیشگیری از خودکشی: با من حرف بزن

یک مطالعه در آمریکا می‌گوید، خودکشی یک فرد می‌تواند به طور غیرمستقیم تا ۱۳۵ نفر را تحت تاثیر قرار دهد

بنفشه پورناجی: خودکشی یکی از مهم ترین مسائل بهداشت عمومی در سطح جهان و دومین علت اصلی مرگ و میر در سنین 15 تا 29 سال است. خودکشی روی فرزندان، والدین، همسر، دوستان یا همکاران فرد تأثیر می‌گذارد. یک مطالعه در آمریکا می‌گوید، خودکشی یک فرد می‌تواند به طور غیرمستقیم تا ۱۳۵ نفر را تحت تاثیر قرار دهد. از همین روی سازمان بهداشت جهانی و مجمع بین المللی پیشگیری از خودکشی، دهم سپتامبر (مصادف با 19 شهریور) را به عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی نامگذاری کرده اند. هدف اصلی این روز، جلب توجه به مساله خودکشی و تشویق به گفتگو در مورد آن است. شعار امسال (۲۰۲۴) این روز “یک سوال بپرسید؟ یک زندگی نجات دهید” است که هدف آن تشویق افراد به گفتگو و ارجاع به متخصصان سلامت روان است.

چه کسانی در معرض خطر هستند؟

خودکشی همه رده‌های سنی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما در سطح جهانی آمار خودکشی مردان بالاتر است. با این حال نسبت خودکشی مردان و زنان در کشورهای مختلف می‌تواند به شکل قابل ملاحظه‌ای متفاوت باشد. بسیاری از خودکشی‌ها به شکل آنی و در مواقع بحران اتفاق می‌افتند. مثل وقتی که فرد در مواجهه با تنش‌های زندگی، مشکلات اقتصادی، شکست‌های عاطفی یا درد و بیماری‌های مزمن دچار فروپاشی‌ می‌شود. آمار خودکشی در مناطق روستایی بالا است. همین‌طور در میان گروه‌های آسیب‌پذیری که در معرض تبعیض هستند، از جمله پناهجویان و مهاجران، مردم بومی، دگرباشان جنسی و زندانی‌ها.

• چرا عده ای تصمیم به خودکشی می گیرند؟

کارل مارکس فقر طبقاتی و عوامل اقتصادی را دلیل اصلی خودکشیِ انسانِ عصر سرمایه‌داری می‌داند. برخلاف کارل مارکس امیل دورکیم، جامعه‌شناس و نظریه‌پرداز مهم قرن نوزدهم و بیستم فرانسه عقیده دارد، خودکشی زمانی روی می‌دهد که رویاهای فرد بی‌رحمانه بر باد رفته و احساسات او تحت نظارت ظالمانه جامعه، کاملا خفه شده باشد. مری داگلاس در جایگاه انسان شناسی که تا نخستین سال‌های قرن ۲۱ نیز زنده بود و تحقیقاتش به واقعیت ما نزدیک‌تر است، در کتاب “معانی اجتماعی خودکشی” مواردی نظیر ندامت، انتقام، استمداد، گریز و سماجت یا ترکیبی از همه آنها را از عمومی‌ترین معانی درونی برای فردی می‌داند که اقدام به خودکشی می‌کند.

در واقع خودکشی یکی از معضلات جدی اجتماعی و روانی است که به دلایل مختلفی از جمله افسردگی، اضطراب، مشکلات اقتصادی و اجتماعی، و احساس تنهایی رخ می دهد. این پدیده نه تنها بر فرد آسیب دیده تاثیر می گذارد، بلکه خانواده و جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. پیشگیری از خودکشی نیازمند آگاهی، حمایت اجتماعی و درمان مناسب است. گفتگو درباره احساسات و مشکلات، مراجعه به مشاوران و روانشناسان و ایجاد شبکه های حمایتی می تواند به کاهش این معضل کمک کند. اهمیت توجه به سلامت روان و فراهم کردن بسترهای حمایتی برای افراد در معرض خطر، امری ضروری است.

 بین فکر کردن به خودکشی و اقدام به آن یک طیف وجود دارد. بعضی افراد هفته ها و ماه ها یا حتی سال ها قبل از اقدام، در مورد آن فکر و برنامه ریزی می کنند و بعضی دیگر به صورت تکانشی و بدون قصد قبلی دست به خودکشی می زنند. دلیل اینکه برخی افراد با وجود قرار گرفتن در شرایط سخت و پر چالش، چنین کاری نمی کنند، به این موضوع وضعیت مناسب  سلامت روان این افراد و قابلیت مدیریت افکار و هیجانات و مهارت های خودکنترلی آنان برمی گردد. این افراد توانایی حل مسئله را به خوبی یاد گرفته و به کار می‌گیرند.

گفتگو درباره احساسات و مشکلات، مراجعه به مشاوران و روانشناسان، و ایجاد شبکه های حمایتی می تواند به کاهش این معضل کمک کند. اهمیت توجه به سلامت روان و فراهم کردن بسترهای حمایتی برای افراد در معرض خطر، امری ضروری است.

چه کسانی بیشتر به خودکشی فکر می کنند؟

75 تا 90 درصد خودکشی ها توسط افرادی صورت می گیرد که حداقل یک سال با یک اختلال روانی دست به گریبان بوده اند و از آنجا که خودکشی، یکی از سه دلیل عمده مرگ در میان دانشجویان است.افرادی که تاب آوری کمتری در مواجهه با بحران های روانی، استرس ها و چالش های زندگی دارند. تاب آوری خودکشی به توانایی فرد در مقابله با بحران های روحی و روانی اشاره دارد که ممکن است او را به سمت افکار یا اقدام به خودکشی سوق دهد. این مفهوم شامل عوامل متعددی است، از جمله حمایت اجتماعی، مهارت های مقابله ای، و احساس هدفمندی در زندگی. افرادی که تاب آوری بالایی دارند، معمولا بهتر می توانند با استرس ها و چالش های زندگی کنار بیایند و به دنبال راه حل های مثبت و سازنده باشند. تقویت تاب آوری می تواند از طریق مشاوره، آموزش مهارت های زندگی و ایجاد شبکه های حمایتی انجام شود.

چرا اختصاص یک روز به پیشگیری از خودکشی اهمیت دارد؟

خودکشی یکی از نگرانی های عمده در سلامت عمومی است و به عنوان دوازدهمین علت اصلی مرگ در برخی کشورها شناخته می شود. بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، خودکشی در کشورهای مختلف، به ویژه در اروپای شرقی، نرخ بالایی دارد. با آگاهی از عوامل خطر خودکشی، می توان اقدامات پیشگیرانه مناسب را انجام داد. همچنین با مداخلات به موقع می توان از خودکشی پیشگیری کرد. درمان های دارویی و روان درمانی می توانند در کاهش افکار و اقدام به خودکشی موثر باشند. اختصاص یک روز خاص از سوی سازمان ملل به پیشگیری از خودکشی نشانگر اهمیت این موضوع است. در این روز برنامه ها و فعالیت های مختلفی در بیش از ۶۰ کشور برگزار می شود که شامل رویدادهای آموزشی، یادبودها و کنفرانس ها است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی، هر ۴۰ ثانیه یک نفر در دنیا خودکشی می کند و سالانه بین ۲۰ تا ۶۰ میلیون نفر به این اقدام دست می زنند که از این تعداد، حدود یک میلیون نفر موفق به خودکشی می شوند. خودکشی معمولا نتیجه فشارهای اجتماعی، خانوادگی و روانی است که فرد را به بن بست می کشاند و او را به این فکر وادار می کند که تنها راه حل، پایان دادن به زندگی اش است.

برای مقابله با افکار و اقدام به خودکشی چه باید کرد؟

هر کدام از ما ممکن است زمانی با چالش حرف زدن در مورد این موضوع سخت روبروشویم. این مطلب توصیه‌هایی دارد که کمک می‌کنند به بهترین شکل با فردی که به خودکشی فکر می‌کند صحبت کنیم.

• شروع به صحبت کنید

وقتی پای حرف زدن در مورد تمایل به خودکشی به میان می‌آید، هیچ درست و غلطی وجود ندارد. یک متخصص بهداشت روان در این زمینه می گوید: مهم‌ترین مسأله آغاز مکالمه است. پیش از هر چیز باید بپذیریم که مکالمه در این زمینه کار سختی است و از آن دست گفت‌و‌گوهایی نیست که هر روز داریم. بنابراین عصبی و نگران خواهید بود و این طبیعی است. شما نمی‌توانید شرایط را بدتر کنید چون اوضاع تا جایی که امکان دارد بد است. مهم‌ترین نکته این است که بدون قضاوت گوش دهید.

•  درمان و مشاوره:

 درمان روانی: افسردگی و اختلالات روانی از جمله عوامل اصلی افکار خودکشی هستند. درمان های روان شناختی و مشاوره می توانند به افراد در مدیریت این افکار کمک کند.

•  دارو درمانی:

استفاده از داروهای ضد افسردگی و دیگر داروهای روان پزشکی می تواند در کاهش علائم افسردگی و اضطراب موثر باشد.

• کاهش دسترسی به ابزار خودکشی

کاهش دسترسی به ابزار خودکشی که ممکن است برای خودکشی استفاده شود، یکی از راه های موثر در پیشگیری از خودکشی است. این اقدام می تواند، شامل محدود کردن دسترسی به سلاح ها، سموم و دیگر ابزارهای خطرناک باشد.

– ایجاد شبکه های حمایتی یا حمایت اجتماعی/ داشتن یک شبکه حمایتی از دوستان و خانواده:

داشتن یک شبکه حمایتی از دوستان و خانواده می تواند به کاهش احساس تنهایی و ناامیدی کمک کند. افراد باید تشویق شوند تا در مواقع بحران به دیگران مراجعه کنند و احساسات خود را با آن ها در میان بگذارند.

• فعالیت های اجتماعی:

 شرکت در فعالیت های اجتماعی و داوطلبانه می تواند به افراد احساس معنا و هدف بدهد و از افکار منفی دور کند.

• مهارت های مقابله با استرس:

یادگیری مهارت های مقابله با استرس و انجام فعالیت های سالم مانند ورزش، مدیتیشن و تکنیک های آرامش بخش می تواند به افراد کمک کند تا بهتر با فشارهای زندگی کنار بیایند و افکار خودکشی را کاهش دهند.

• آگاهی و آموزش:

آموزش عمومی درباره علائم و نشانه های افکار خودکشی و نحوه کمک به افرادی که در معرض خطر هستند، می تواند به پیشگیری از خودکشی کمک کند. این آموزش ها می تواند، شامل شناسایی علائم هشداردهنده و نحوه برخورد با افراد در بحران باشند. این روش ها و استراتژی ها می توانند به کاهش افکار و اقدام به خودکشی کمک کنند و در توسعه تاب آوری خودکشی موثر واقع شوند یا اینکه افراد را در مسیر بهبودی قرار دهند.

چه کمکی از جامعه ساخته است؟

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید دولت‌ها برای جلوگیری از خودکشی کارهای زیادی می‌توانند انجام دهند. از جمله این کارها عبارتند از:‌

• شکستن تابو و صحبت کردن در مورد این موضوع

• آموزش مهارت‌های مقابله با فشارهای زندگی به جوانان، به ویژه در مدارس

• آموزش به کارکنان غیرمتخصص حوزه بهداشت و سلامت برای ارزیابی و مدیریت رفتارهای مشکوک به خودکشی

• شناسایی افراد در معرض خطر و حمایت از آن‌ها، همین‌طور برقراری ارتباط بلند مدت‌تر با این افراد

• محدود کردن دسترسی به ابزارهای کشنده.

• از بین بردن باورهای نادرست

اگر شما هم در ایران هستید و به خودکشی فکر می کنید، با اورژانس اجتماعی با شماره تلفن ۱۲۳ تماس بگیرید.

# خودکشی

#اورژانس_اجتماعی

123#

#روانشناسی

#بهداشت -روان

#استرس

#تنهایی

#مشکلات اجتماعی